szklanymokiem

szklanymokiem

środa, 21 kwietnia 2010

Restauracja starych aparatów fotograficznych - część III (drewno i elementy metalowe)

Stare kamery wielkoformatowe zbudowane są w zasadzie z dwóch materiałów: drewna (głównie wysokogatunkowego: orzech, wiśnia, mahoń) oraz elementów metalowych (wykonywanych zazwyczaj z mosiądzu, rzadziej chromowanej/niklowanej stali). 

Poniżej zamieszczam przykładowe zdjęcia aparatu przed i po czyszczeni i konserwacji.
PRZED:




PO:





Czyszczenie i konserwacja drewna
Drewno zabytkowych aparatów fotograficznych z przełomu XIX i XXw. zazwyczaj pokryte jest powłoką politury (najogólniej mówiąc szelakiem, który nakłada się po rozpuszczeniu w spirytusie). Przystępując do czyszczenia drewna należy zacząć od zastanowienia się czy chcemy zachować oryginalną powłokę (drewno jest na tyle dobrze zachowane, że wystarczy je wyczyścić i zakonserwować) czy też jesteśmy zmuszeni do zdjęcia starej politury i nałożenia nowej. Jest to kwestia indywidualna i zależy od tego jak bardzo chcemy ingerować w oryginalny stan aparatu. Patrząc od strony kolekcjonerskiej, wszelkie ingerencje tego typu dyskwalifikują aparat drastycznie obniżając jego wartość. Jeśli jednak celem renowacji jest otrzymanie w pełni sprawnego narzędzia do robienia zdjęć, to czasem warto pokusić się gruntowną odnowę drewna. 

Zdejmowanie politury
Tak jak napisano powyżej, politurowanie polega na wielokrotnym  nanoszeniu cienkich warstw roztworu szelaku w spirytusie na drewniane powierzchnie. Szelak doskonale się w spirytusie rozpuszcza, zatem najłatwiej jest go usunąć właśnie tym rozpuszczalnikiem. Należy używać jak najbardziej bezwodnego etanolu (idealnie swoją rolę spełnia etanol absolutny, ale może być też łatwiej dostępny i znacznie tańszy 96%). Przed zdjęciem politury dobrze jest do wstępnego czyszczenia użyć rozpuszczalnika do wosków, który usunie tłuszcz i warstwy brudu. Jeśli politura ciężko schodzi, można wspomagać się bezolejową watą stalową 000, a czasem wacikami nasączonymi ciepłą wodą (uwaga, żeby drewno zbyt mocno nie nasiąkło!)

Polerowanie drewna
Po zdjęciu politury należy wyszlifować delikatnie drewno. Należy użyć możliwie drobnego papieru ściernego, albo najlepiej po raz kolejny bezolejowej waty stalowej 00 lub 000. Należy polerować dużymi, okrężnymi ruchami, uważając, żeby nie przesadzić. Ten zabieg pozwoli łatwo usunąć płytkie rysy.

Uzupełnianie ubytków
Drobne rysy zazwyczaj udaje się z aparatu usunąć podczas szlifowania. Jeśli mamy do czynienia z głębszymi wgnieceniami czy rysami, możliwości są dwie: 1) szpachlowanie (odpowiednie preparaty są dostępne w specjalistycznych sklepach) albo 2) wymiana części lub całego elementu. Tu już każdy musi zdecydować sam.

Konserwacja
Mając już dokładnie oczyszczony aparat pojawia się pytanie: Co dalej? Możliwości znowu jest kilka. Albo można nałożyć politurę (zakres tego poradnika nie pozwala na opis tego skomplikowanego procesu), albo można zabezpieczyć drewno przy użyciu któregoś z gotowych preparatów. Z całą stanowczością odradzam lakierowanie drewna!! Najprościej nałożyć wielokrotnie preparat typu Starwax (dostępny w różnych kolorach). Niby nie jest to środek bazowy, ale pięknie wydobywa słoje, wybarwia i tuszuje ewentualne rysy oraz nadaje drewnu szlachetny wygląd. Jeśli nie planujemy używania aparatu w ekstremalnych warunkach (wilgoć), to powinno to wystarczyć. Ogólnie polecam strony i fora internetowe poświęcone renowacji mebli , starych drewnianych zegarów czy instrumentów muzycznych. Aparaty drewniane niewiele się od nich różnią, więc można zastosować te same techniki i uzyskać indywidualny efekt, którego oczekujemy.

Czyszczenie i konserwacja elementów metalowych
Zabiegi renowacyjne elementów metalowych drewnianych kamer wielkoformatowych uzależnione są od tego z jakiego dokładnie stopu są wykonane.

Czyszczenie mosiądzu
Stop ten możemy czyścić przynajmniej na trzy sposoby:
  • Polerowanie bezolejową watą stalową 00 lub 000 zanurzaną w spirytusie. Zazwyczaj daje bardzo dobre rezultaty na dużych, płaskich, łatwo dostępnych powierzchniach;
  • Czyszczenie preparatem typu Kiwi Metal - należy postępować zgodnie z instrukcją umieszczoną na opakowaniu. Należy uważać, bo preparat działa dość agresywnie i niszczy drewno. Wszelkie elementy, które czyścimy należy najpierw odkręcić do drewna
  • Wytrawianie w rozcieńczonym roztworze kwasu azotowego V (czasem z dodatkiem perhydrolu, kwasu fosforowego V lub siarkowego VI). Metoda ekstremalna. Jest to najbardziej skuteczny i najszybszy sposób czyszczenia. Sam go jednak stosuję tylko w wyjątkowych sytuacjach, ponieważ mosiężne powierzchnie matowieją i mogą powstawać przebarwienia i plamy. Wymagane jest duże doświadczenie i ostrożność (+ najlepiej wiedza chemiczna). Zębatki, gwinty należny zabezpieczyć woskiem albo wazeliną, gdyż istnieje ryzyko nadtrawienia i nieodwracalnego zniszczenia. Metoda właściwie nie nadaje się do czyszczenia elementów metalowych aparatów kolekcjonerskich.
Czyszczenie stopów niklowanych lub chromowanych
Chrom i nikiel świetnie zabezpieczają stopy przed zgubnym działaniem środowiska zewnętrznego. Jeśli w nasze ręce trafia aparat wykończony w ten sposób, to działania mogą być ograniczone do przeczyszczenia elementów metalowych przy użyci waty stalowej 000 i spirytusu (patrz zdjęcia aparatu na początku tego posta).

No i to tyle ... mam nadzieję, że informacje zawarte powyżej komuś się do czegoś przydadzą. POWODZENIA!

1 komentarz:

  1. To co piszesz o politurowaniu drewna to szczera prawda, nauka zajęła mi ok. pół roku, trudna dziedzina ale po kilku próbach efekty niesamowite, stare bibeloty wyglądają jak kupione w XIX wiecznym sklepiku, idealnie sprawdzają się w dużych aranżacjach. Nikle i chromy doskonale i bez ingerencji w odnawiany materiał wypolerujesz za pomocą zawiniątka z folii aluminiowej, tzw. "pazłotka", maczanego w coli... coś w tym napoju jednak jest

    OdpowiedzUsuń